5 juni 2025

Evalueren van een leerproduct: zo pak je het goed aan

Evalueren

Nanne Osinga

Learning & Development

Waarom evalueren van een leerproduct essentieel is

Een leerproduct ontwerpen is één ding. Zorgen dat het écht werkt, is iets anders. Wil je als organisatie leren inzetten als strategisch middel? Dan is het evalueren van een leerproduct onmisbaar.  

Toch blijft het in de praktijk vaak bij de welbekende ‘smile sheet’. Jammer, want een slimme evaluatie biedt juist waardevolle inzichten. Denk aan effectiviteit, gebruikservaring en concrete verbetermogelijkheden. Voor L&D Specialisten, HR-adviseurs en leidinggevenden is evaluatie de sleutel tot leeroplossingen die blijven hangen en bijdragen aan een hoog leerrendement. 

In deze blog ontdek je hoe je leerproducten doelgericht en effectief kunt evalueren, met praktische tips en een onderbouwde aanpak. 

 

Wat houdt evalueren van een leerproduct in?

Evalueren betekent: systematisch en doelgericht informatie verzamelen over de waarde van een leerproduct. Niet alleen of deelnemers het ‘leuk’ vonden, maar vooral: 

  • Wat hebben ze geleerd? 
  • Gebeurt er iets mee in de praktijk? 
  • Wat levert het de organisatie op? 
evalueren van een leerproduct

Het Kirkpatrick-model: een klassieker

Het model van Kirkpatrick (Kirkpatrick & Kirkpatrick, 2016) is nog altijd relevant. Het onderscheidt vier evaluatieniveaus: 

  1. Reactie. Hoe ervaren deelnemers het leerproduct? (tevredenheid, beleving) 
  2. Leren. Wat hebben ze geleerd? (kennis, vaardigheden) 
  3. Gedrag. Passen ze het geleerde toe in hun werk? 
  4. Resultaat. Wat is de impact op organisatieniveau? 

 

Dit model geeft een goed overzicht, maar zoomt niet altijd voldoende in op de inhoudelijke kwaliteit van het leren zelf. Precies daar biedt LTEM verdieping. 

LTEM: scherper sturen op leerimpact

Het Learning-Transfer Evaluation Model (LTEM) van Will Thalheimer (2018) ondersteunt bij het bewuster kiezen wat je evalueert en waarom. LTEM bestaat uit acht niveaus van evaluatie, van oppervlakkige gegevens, zoals aanwezigheid, tot diepgaande impact op werkprestaties en organisatiewaarde. Het model dwingt je om bewust te kiezen voor zinvolle meetpunten met nadruk op transfer en gedragsverandering. 

Het model stelt dat niet alle evaluaties gelijkwaardig zijn in relevantie. Alleen de metingen vanaf niveau 4 en hoger zijn echt geschikt om leersucces aan te tonen. De niveaus 1 tot en met 3 zijn wél bruikbaar voor formatieve inzichten, maar onvoldoende om effectiviteit te bewijzen. 

leerproduct evalueren

Hoe pak je dit praktisch aan?

Een succesvolle evaluatie begint al bij het ontwerpen van het leerproduct. Volg deze stappen: 

  1. Start met de juiste vragen
    Wat wil je écht weten? Wat moet het leerproduct opleveren? 
  2. Kies je meetmethoden
    Denk aan surveys, toetsen, observaties, interviews en dashboards. 
  3. Bepaal de meetmomenten
    Meet niet alleen direct na afloop, maar ook weken of maanden later. 
  4. Gebruik LTEM als kompas
    Richt op de niveaus die relevant zijn voor je doelstelling. 
  5. Vertaal inzichten naar verbetering
    Maak de cirkel rond door resultaten te gebruiken in de doorontwikkeling van het leerproduct. 

 

Voorbeeld uit de praktijk

Stel: in een communicatietraining leren medewerkers hoe ze effectiever feedback kunnen geven. Met het LTEM-model kun je stap voor stap evalueren: hebben ze de juiste kennis opgepikt (niveau 4, kennis)? Lukt het om die toe te passen in een realistische oefensituatie, zoals een rollenspel (niveau 6, taakuitvoering)? Gebruiken ze de technieken vervolgens ook in dagelijkse overleggen of voortgangsgesprekken (niveau 7, transfer)? En zie je daardoor bijvoorbeeld minder misverstanden en soepelere samenwerking in teams (niveau 8, effect op organisatieniveau)? Zo maak je inzichtelijk wat een leerinterventie écht oplevert. 

 

Veelgemaakte valkuilen (en hoe je ze voorkomt)

  • Valkuil: evaluatie als formaliteit. Gebruik betekenisvolle vragen die aansluiten bij leerdoelen en het LTEM-niveau waarop je richt. 
  • Valkuil: geen actie op resultaten. Zet evaluatie in als startpunt voor doorontwikkeling, niet als eindpunt. 
  • Valkuil: alleen tevredenheid meten. Combineer UX-metingen met effectmetingen op kennis, gedrag en organisatieresultaten. 
  • Valkuil: alles willen meten. Focus op de niveaus die ertoe doen voor jouw doel. Kwaliteit boven kwantiteit. 

Hoe evaluatie bijdraagt aan strategisch L&D-beleid

Door leerproducten te evalueren op de juiste betekenisvolle niveaus, toon je aan dat leren écht bijdraagt aan de organisatiedoelen. Je laat zien wat het oplevert voor de praktijk, voor teams en voor de organisatie. Zo positioneer je L&D als strategische partner in plaats van als kostenpost.  

World Economic Forum – Future of Jobs Report 2023
Geeft inzicht in de meest gevraagde vaardigheden en hoe leren verandert binnen organisaties wereldwijd.

https://www.weforum.org/publications/the-future-of-jobs-report-2023

Learning Technologies Europe – Trendanalyses & cases
Overzicht van technologische ontwikkelingen binnen L&D, zoals AI, performance support en LXPs.

https://www.learningtechnologies.co.uk/

Klaar om het leerrendement van jouw leerproducten te verhogen?

Wil je als organisatie serieus werk maken van het evalueren van een leerproduct? De L&D Fabriek helpt bij het ontwerpen, ontwikkelen én meten van leerproducten die impact maken. Bekijk onze diensten, leer ons team kennen of neem contact met ons op. 

Learning & Development